Gratis informatiegesprek? 0413 321755

Stel een vraag

Waarom het handig is om van conflicten te leren

Geplaatst op: 31 oktober 2019 door Bas Delleman

We werken samen om verschil te maken.

Mensen die samenwerken in organisaties worden dagelijks voortdurend met verschillen en met (arbeids)differentiatie geconfronteerd. Dat geldt zowel voor leidinggevenden als voor medewerkers die geen leidinggevende verantwoordelijkheid dragen. Differentiatie is het vanzelfsprekende gevolg van een systeem van arbeidsdeling, dat we in elke organisatie aantreffen. Dat kan alleen functioneren omdat onderscheidenlijke competenties en arbeidsstijlen, verschillende levens- en beroepservaringen, andersoortige denkstijlen en aanpakken voor probleemoplossing elkaar aanvullen. Verschillen zijn een verrijking als we ze goed inzetten en gebruiken en ze zijn bronnen voor conflict als we er niet constructief mee om kunnen gaan.

Het is derhalve de kunst onderscheid te (leren) maken in functionele en disfunctionele conflicten. Conflicten zijn functioneel als ze bijdragen aan de (ruimte voor) ontwikkeling van verschillen. Bij conflictbehandeling gaat het er nooit om verschillen te elimineren, maar juist om ze vruchtbaar te maken. Aan de ene kant als mensen bekwaam worden om met verschillen constructief om te gaan en anderzijds als organisaties zo (anders) vormgegeven worden, dat zij verschillen tot meerwaarde kunnen maken in plaats van eraan ten onder gaan. Conflicten kunnen daarom als signaal opgevat worden dat verandering noodzakelijk is. Door constructieve behandeling kunnen conflicten bijdragen aan de (door)ontwikkeling van organisaties.

Geen alternatieve tekst opgegeven voor deze afbeelding

Ontwikkelen van samenwerken aan verschillen: anders betekenis geven

We werken samen om verschil te maken. Maatschappelijk maken we, op basis van de betekenisvolle belofte van de organisatie impact, verschil, bij de klant en andere belanghebbenden. Medewerkers dragen daarin (verschillend) bij, op basis van hun unieke kwaliteiten en intrinsieke motivatie. In organisaties verbinden we die verschillen en faciliteren we deze samenwerking om verschil te maken.

We zijn bij ‘organisaties’ geneigd te denken in termen van dingen in plaats van in termen van veranderingen, relaties of processen. Een wereld die bestaat uit dingen ziet er anders uit dan een wereld die bestaat uit relaties en processen. In de eerste gedachtengang is dynamiek een probleem en in de tweede een vertrekpunt.

In het denken over organisaties heeft de organisatie als entiteit plaats gemaakt voor het proces van organiseren. Binnen dat proces kan dan de ruimte bestaan voor ‘de organisatie’ als mogelijke gezamenlijke definitie of een geconstrueerde betekenis die wordt gebruikt door de deelnemers aan eerdergenoemde interactieprocessen. De uitwisseling en afstemming van betekenissen tussen de betrokkenen bij dit proces blijft daarmee centraal staan.

Betekenissen zijn te herleiden tot werkelijkheidsdefinities en die kunnen sterk van elkaar verschillen. Pas op het moment dat er een relatie of een wisselwerking tussen de werkelijkheidsdefinities optreedt ontstaat er mogelijkerwijs een ‘botsing’ of een ‘conflict’. Daarbij is het niet interessant of de stukken in elkaar passen, of er sprake is van een puzzel, waarvan de contouren op voorhand door een ander zijn vastgesteld. Het gaat er veeleer om hoe de betrokkenen omgaan met hun verschillen en daarbij tot sociale processen komen waarin het oplossingsproces zelf meer belang heeft dan de inhoudelijke structuur of de vormgeving van een opgeloste puzzel.

Leren in en van conflicten, een kwestie van perspectief

Overlevering, literatuur en het leven van alledag leveren ons een overvloed aan illustratiemateriaal over de destructieve en tragische kanten van conflicten tussen mensen. We kunnen echter ook naar conflicten kijken als een vorm waarin mensen hun onderlinge verschillen manifesteren en verwerken. Als een manier waarop verbondenheid tussen mensen tot uitdrukking wordt gebracht.We weten bijvoorbeeld allemaal dat een kind de confrontatie met vorige generaties nodig heeft in diens ontwikkeling naar volwassenheid en onafhankelijkheid. Conflicten krijgen daardoor een constructieve of functionele connotatie als voorwaarde/ bron voor groei en ontwikkeling.

In het verlengde van deze positieve connotatie wil ik je graag een aantal redenen voorleggen om van en door conflicten te leren.

12 redenen om van en door conflicten te leren

  1. Conflicten maken probleembewust: de betrokkenen ervaren waar de knelpunten zitten en wat zij zelf moeten doen om ze hanteerbaar te maken.
  2. Conflicten versterken de wil tot verandering: Ze maken duidelijk dat er iets moet veranderen, dat bv. een oude gewoonte opgegeven moet worden, een andere houding of instelling aangenomen moet worden, nieuwe vaardigheden verworven moeten worden. Werkprocessen en/ of functies anders ingericht dienen te worden.
  3. Conflicten zorgen voor de noodzakelijke druk om problemen actief aan te pakken: zonder die druk ontbreekt dikwijls de kracht en daadkracht brisante thema’s aan te pakken.
  4. Conflicten verdiepen tussenmenselijke verhoudingen:
    – De partijen leren elkaar beter te begrijpen,
    – Komen te weten wat voor hen over en weer belangrijk is,
    – Leren elkaars en de eigen kwetsbare kanten kennen
    – Leren hoe ze, ook onder druk, constructief kunnen samenwerken
  5. Conflicten versterken de cohesie: de in de dagelijkse samenwerking onvermijdelijke wrijvingen worden ontdaan van disfunctionele emotie, onschadelijk en zakelijker gemaakt.
  6. Conflicten maken het leven interessanter: ze doorbreken de dagelijkse routine, maken relaties levendiger, gesprekken de moeite waard en spannend.
  7. Conflicten stimuleren om vaardigheden en kennis te verdiepen: de aanvankelijk moeilijk te begrijpen opvattingen van de ander maken je nieuwsgierig om een onderwerp of thema anders te benaderen, grondig te onderzoeken en tot nieuwe inzichten te komen.
  8. Conflicten nodigen uit tot creativiteit: de betrokkenen ervaren dat een probleem of een situatie zeer verschillend gezien en beoordeeld kan worden. Door dat eens vanuit een ander perspectief – dat van de tegenpartij – waar te nemen, verdiept het begrip en inzicht in het probleem en vergroot de kans om een nieuwe creatieve oplossing te vinden.
  9. Conflicten maken het mogelijk om onszelf en anderen beter te leren kennen: in conflict ervaren we wat ons irriteert, kwetst, bezighoudt, wat voor ons belangrijk is en hoe we reageren als anderen met ons in competitie gaan of ons (ver)hinderen.
  10. Conflicten maken betere beslissingen mogelijk: meningsverschillen en controversen dwingen ertoe besluiten zorgvuldig te overwegen, tegenstrijdige alternatieven door ter werken en vervolgens tot een oplossing te besluiten.
  11. Conflicten nodigen uit tot persoonlijke ontwikkeling: Om constructief met conflicten om te gaan moet elke partij zijn egocentrische zienswijze overwinnen en zich inleven in die van de andere. Dat leidt tot een groter persoonlijk en gezamenlijk bewustzijn en verantwoordelijkheidsbesef.
  12. Conflicten kunnen leuk zijn, tenminste als zij niet te veel gedramatiseerd en te serieus genomen worden. Veel mensen doen aan riskante sporten (Bungeejumpen, hanggliden e.d.), nemen deel aan opwindende wedstrijden, ondergaan fikse survivaltrainingen, kijken naar adembenemend spannende films. Dat doen ze omdat ze spanning en opwinding willen beleven en daarvan genieten. Elk conflict biedt die – kosteloze – mogelijkheid!

(bron onbekend)

Ik kom graag met je in gesprek over hoe in jou organisatie duurzaam verschillen en conflict(behandeling) ingezet kunnen worden als bron voor ontwikkeling en groei van mensen, teams en organisatie.
Wil je een opleiding volgen op gebied van conflictvaardigheden? Meer informatie over opleidingen op gebied van conflictvaardigheden, conflictbehandeling en mediation vind je hier.

Terug naar het overzicht